TYR

Tyr hay còn gọi là Týr và nhiều tên khác như Tiaz, Tiw, Tiv, Tiu, Tio, Zio, Tyz, Tiu strong nhiều ngôn ngữ khác nhau. Tyr “Vị thần chiến tranh một tay” có thể là con trai của Odin (vị thần tối cao trong thần thoại Bắc Âu của người Đức) và Frigg (nữ thần hôn nhân, sự phì nhiêu và sinh sản) hoặc có thể là Odin với nữ thần khổng lồ Fjorgyn, em trai của Porr tên thân quen là Thor (god of thunder, son of odin). Mặt khác Tyr còn được coi là con trai của người khổng lồ Hymir thuộc tộc người khổng lồ bang.

Tyr được người Teuton thờ phụng sớm nhất, dưới cái tên Tiw hoặc là Tiwaz, ông là vị thần quan trọng nhất của người Đức khi quyền lực của La Mã lên đến đỉnh cao. Ông đóng vai trò là vị thần chính trên bầu trời, thần chiến tranh và công lý, thần của những trận đấu tay đôi, chiến thắng và hào quang anh hung. Tuy thế nhưng ở vùng Scandinavia, Odin chiếm vị trí thần tối cao của Tyr. Odin thừa hưởng rất nhiều trách nhiệm của Tiwaz trong vai trò thần chiến tranh, đẩy ông xuống vai trò thứ yếu. Tyr còn là thần bảo trợ cho công lý và quy cách chiến tranh, đặc biệt là việc thương lượng công bằng. Tyr nổi tiếng là biết giữ lời, một sự đảm bảo cho thiện ý của mình. Ông thường mang theo một thanh gươm hoặc một cây giáo công lý. Theo phong tục thông thường, người ta thường khắc chữ rune (loại chữ được người Viking ở Scandinavia sử dụng, loại chữ chỉ sử dụng nét thẳng, nó có 24 ký tự) của Tyr lên thanh gươm của chiến binh vì mọi người tin rằng ông là thần bảo trợ cho thanh gươm.

Ông khác với Ares trong thần thoại hi Lạp, Tyr là người dũng cảm nhất trong các vị thần Bắc Âu. Ông cũng là vị thần của long dũng cảm và táo bạo. Tyr đã hi sinh một bàn tay của mình trong cuộc chiến đấu với Fenrir, con của Loki “thần lửa” và người khổng lồ băng Angrbooa. Để có thể trói Fenrir, các vị thần phải giả vờ như đang chơi trò chơi với con quái vật, Tyr đặt bàn tay của mình vào miêng con sói khổng lồ. Bàn tay phải trong văn hóa thần thoại Bắc Âu được đưa ta để làm vật đảm bảo, đó có thể là lí do Tyr đã đặt bàn tay của mình vào miệng con sói khổng lồ. Việc đó cũng thể hiện rằng người đặt tay phải đó không cầm theo vũ khí nào. Nhưng một vài người thuận tay trái đôi khi bị gọi là xấu xa vì anh ta có thể sử dụng vũ khí bằng tay trái trong khi bắt tay bằng tay phải. Tuy nhiên, khi Fenrir phát hiện ra mình đã bị lừa và đây chẳng phải trò chơi nào cả, thì nó đã cắn đứt bàn tay của Tyr. Kể từ đó, Tyr còn được biết đến dưới tên vị thần Áss một tay. Trong Lokasenna (một trong những bài thơ của nhà thơ Edda), Loki không những đã cáo buộc Tyr đã gian lận trong thỏa thuận, vì Tyr đã mất tay phải của mình cho Fenrir, Loki còn nói với Tyr rằng giữa vợ ông và Loki đã có chuyện yêu đương. Người vợ vô danh ấy đã sinh cho loki một người con trai.

Khi tyr chết vì vết thương trong khi chiến đấu với Garmr, con chó săn khổng lồ dưới địa ngục có tên gọi vui tai là “giẻ rách” trong tiếng Bắc Âu cổ, nó là con chó săn có bốn mắt, bị xiềng vào một tảng đá trong hang động ngầm Gnipahelir (hang trên đỉnh núi) để canh giữ lối đi vào Helheimr (thế giới của người chết). Người La Mã đã xem Tyr hoặc Tiwaz với vị thần chiến tranh của họ Ares. Cả hai người đều được tôn vinh vào ngày thứ năm trong tiếng anh là Tuesday, đọc gần với Týr’s day. Tên của Tyr có chung nguồn gốc với tên của thần Dyaus của người Hindu, thần Zeus của Hi Lạp và thần Jupiter của người La Mã. Trong thần thoại sau này thì Tyr đã trở thành từ để chỉ thánh thần.